ABD'de geçen hafta Kongre'nin alt kanadı Temsilciler Meclisi'nde kabul edilen bir yasa tasarısı, Senato'dan da geçti. Yüz sandalyeli Senato'da 10'a karşı 87 oyla kabul edilen tasarıda, Türkiye'nin de ortakları arasında olduğu proje kapsamında ABD merkezli şirket Lockheed Martin tarafından üretilen F-35 savaş uçaklarına 7,6 milyar dolar harcanması için Savunma Bakanlığına yetki veriliyor. ABD Savunma Bakanlığı'nın 717 milyar dolarlık 2019 mali yılı bütçesine ilişkin tasarı, gelişmiş savaş uçakları F-35'lerin Türkiye'ye teslimatının durdurulmasına imkân tanıyan bir madde de içeriyor.

Söz konusu yaptırıma değinilen bölümde, ABD Savunma Bakanı'ndan Dışişleri Bakanı ile de istişare ederek, tasarının ABD Başkanı Donald Trump'ın imzasıyla yasalaşmasından sonra en geç 90 gün içinde ABD-Türkiye ilişkilerinin durumu konusunda bir rapor hazırlaması isteniyor. Bu rapor Kongre'ye sunuluncaya kadar F-35 savaş uçaklarının Türkiye'ye teslimatının durdurulması öngörülüyor.

S-400 vurgusu

Raporun özellikle Türkiye'nin Rusya'dan alacağı S-400 hava savunma sistemi ve bu sistemin Türkiye'den ortaklaşa yönetilen Amerikan silah sistemlerine etkileri konusunda değerlendirmeleri içermesi talep ediliyor. Washington daha önce S-400 hava savunma sisteminin NATO hava ve füze savunma sistemine entegre edilemeyeceği konusunda Ankara'yı uyarmıştı.

Senato'da kabul edilen tasarıda, ABD ile Türkiye arasında uzun süredir gerginliğe neden olan papaz Andrew Brunson'ın durumundan duyurulan endişeye de yer veriliyor.

Tasarıda, "haksız yere ve kanunsuz bir şekilde" tutuklanan Brunson dâhil bazı ABD'li vatandaşların Türkiye tarafından NATO yükümlülüklerine uygun olarak derhal serbest bırakılması ve bu kişilerin yargılandığı davaların "vakitlice, adil ve şeffaf biçimde sonuca bağlanması" isteniyor.

ABD Savunma Bakanlığı’nın bütçesine ilişkin tasarı, daha önce Senato ve Temsilciler Meclisi’nde iki farklı versiyon hâlinde ele alınıp onaylanmıştı. Senato ve Temsilciler Meclisi'nin Silahlı Kuvvetler Komiteleri 23 Temmuz'da ise nihai versiyon üzerinde anlaşarak tasarıyı tek bir metin hâline getirmişti. Nihai metin de geçen hafta Temsilciler Meclisi'nde, dün ise Senato'da kabul edildi. Tasarının Senato'dan geçen ilk versiyonu, Türkiye'ye yönelik F-35 yaptırımları konusunda daha ağır önlemler içeriyordu.

Türkiye ilk iki uçağı teslim aldı

Üretici şirket Lockheed Martin, Türkiye'nin almayı planladığı 100 adet F-35'ten ilk ikisini Haziran ayında ABD'nin Teksas eyaletinde düzenlenen törenle teslim etmişti. Teslim edilen ilk iki uçak, ABD'deki Türk pilotlara uçuş ve mühendislere bakım eğitimleri verilmesi amacıyla kullanılacak. Türk pilotlarına ABD'de verilecek eğitimin 1-1,5 yıl sürmesi bekleniyor. Uçaklar eğitim boyunca ABD'de kalacak.

Lockheed Martin tarafından üstlenilen ve "Ortak Saldırı Uçağı" olarak bilinen F-35 projesinde ana finansal desteği ABD sağlıyor. Türkiye'nin de aralarında bulunduğu toplam dokuz ülke yaklaşık 4,5 milyar dolar ile uçakların geliştirilmesi aşamasına dâhil olmuştu.