İLAHİ KOMEDYA

Prof. Dr. Erkan SEVİNÇ

Koronalı günlerde her akşam Sağlık bakanımız bazen yanına başka bakanlar da alarak basın toplantıları düzenliyor. Bu toplantılar önceleri 23 civarında olurdu şimdilerde 19 da oluyor. İki üç saat kadar sonra da Cumhurbaşkanı şiir okuyarak ve “Sağlıcakla Kalın” diye bitirdiği “Ulusa Sesleniş” konuşmalarını yapıyor.

Mart ayı önemli tarihlerin olduğu bir ay. Dünya Şiir Günü ve Dünya Tiyatro Günü bu ayda. Bu yıl korona salgını nedeniyle kutlamalar yapılamadı ama basın toplantıları ve ulusa sesleniş konuşmaları aklımıza şiiri ve tiyatroyu düşürdü. Özellikle Orta Çağda şimdi virüsten kırılan İtalya’nın şairlerini ve tiyatrolarını. Dante ön planda tabii ki.

İlahi Komedya (İtalyanca: Commedia, Divina Commedia), Dante tarafından 14. yüzyılın ilk yarısında yazılmış, İtalyan edebiyatının en meşhur epik şiiri ve dünya edebiyatının önemli bir başyapıtı. İlahi Komedya'da Dante, ölüm sonrası sırasıyla CehennemAraf ve Cennette geçen seyahati, öykünün kahramanı da olan kendisinin ağzından anlatır. Toskana lehçesi ile yazılan eser, bu lehçenin modern İtalyan dili olarak gelişmesine yardım etmiş..

Dante o yıllarda Papa VIII Boniface'nin buyruğu ile Charles of Valois'nın kumandasındaki askeri birliklerin şehre girmesi ile Şehremini Lord Cante de' Gabrielli di Gubbio tarafından sürgün edilen Beyaz Guelfler arasında yer alıyordu. Papa eğer sürgünden dönerse Dante'nin kazığa bağlanıp yakılacağını söyledi. Dante'nin geri kalan hayatı boyunca süren bu sürgün, İlahi Komedya'nın birçok bölümünde Dante'nin sürgününün kehanetlerinden, onun siyasi görüşlerine ve bazı düşmanlarının sonsuza kadar lanetlenmesi şeklinde tesirini gösterir.Zaten Dante şiiri sürgünde olduğu ve hiç geri dönemediği 1308 yılları ile öldüğü 1321 yılı arasında yazmış.

İlahi Komedya, 14.233’e ulaşan toplam dize sayısı ile şiir tarihinin en uzun soluklu şiiri. Dante’nin, 1300 yılının 7 Nisan Perşembe gecesi başlayan gezisi bir hafta sürer, Dante’ye Cehennem ve Âraf yolculuğu boyunca Latin şair Vergilius rehberlik eder. Âraf’ın tepesinde Vergilius yerini, Cennet’te Dante’ye rehberlik edecek olan Beatrice’ye bırakır. Dante, Beatrice’yi ilk gördüğünde kendisi dokuz, Beatrice sekiz yaşındadır. Dante, ömrü boyunca Beatrice’ye bağlı kaldığı gibi, düşünce dünyasının da esin kaynağı olur Beatrice. Vergilius’un Aeneis destanını örnek alan ve sıradışı bir aşka mitoloji, tarih ve kutsal metinlerle de desteklenen gerçeküstücü bir ortamda yakılan bir ağıt olarak da değerlendirilebilecek olan İlahi Komedya’nın tarih ve felsefeden dinbilime, gökbiliminden geometriye uzanan bir ansiklopedi niteliği taşıması da bir başka özelliği.

Ortaçağ Tiyatrosu, bazıları için tiyatronun karanlık çağı olsa da aslında tiyatronun yığınlar halinde izlendiği bir çağ. Ancak diğer sanat dalları gibi tiyatronun da orta çağın ilk zamanlarında baskıya uğradığı gözlemleniyor. Daha sonra tiyatronun gücünü keşfeden kilise cahil olan halkı, Tanrıya tiyatro yoluyla biraz daha bağlayabileceğini düşünür. Tiyatrodan yararlanmak ister. Dini oyunlar sahnelerler. İncil'den bölümler oynanır. İbret ve moralite oyunları denen iki güçlü türle kiliselerden başlayıp, sokaklara taşan bir tiyatro başlamış olur.

Tom Stappora’nın Hamlet’deki iki karakterden yola çıkarak ele aldığı “Rosencrantz ve Guildenstern Öldüler” adlı oyununda doğrular görecelidir. Belirsizlik ve kesin olmama durumu söz konusudur. Oyun içinde oyun kavramı ile trajedinin yaşam-ölüm karşıtlığını taşıdığı belirtilir. Tekrar dönelim koronalı günlerimizdeki basın toplantılarına.

Hadi bakanlar kendilerine verilen metini okuyorlar. Gazeteciler ne yapıyor? Onlara da mı hazır sorular verilmiş? Doğru dürüst soru soran yok. Sorduklarını zaten bakan konuşmasında açıklamış. Misal Sağlık Bakanı ile Milli Eğitim Bakanı’nın birlikte yaptıkları basın toplantısı..Tek bir medya mensubu şu soruları sormadı:

“Efendim, evde okumak için Mustafa Kutlu ile Tolstoy’u önerdiniz. Bu yazarların eserlerinde virüse yakalanmamak konusunda ortak bir özellik var mı? “

“Sayın bakanım, elinize tutuşturulan metinlerin yazarı kimdir acaba? Uzun metinde kayda değer sadece birkaç satır var. Onlarda da karar merci Cumhurbaşkanı”

“Efendim, uzaktan kumanda ile eğitimin test döneminde TV larda gösterilen kafa kesme ve idam sahnelerini eğitim içine sokuşturanlar hakkında ne gibi işlem yapıldı?”

“Sayın bakanlarım her iki bakanlıkta da bir tarikatın kadrolaştığı söyleniyor. Bu konuda neler diyeceksiniz?”

“İlahi Sağlık Bakanı”diyor ve Dante’nin şiirinden bir dörtlükle bitiriyorum.

“öyleyse dünya şaşırmışsa bugün yolunu
sizsiniz nedeni, kendinizde arayın nedeni
göstereceğim şimdi sana, nasıl olduğunu

Dante Alighieri”

İlk yorum yazan siz olun
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.