Türkiye'nin Eurofighter Typhoon savaş jetlerini tedarik etmesi sürecinde 23 Temmuz'da önemli iki adım atıldı.
Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler ve İngiltere Savunma Bakanı John Healey İstanbul'da Türkiye'nin Eurofighter kullanıcısı olarak kabul edilmesini sağlayan bir mutabakat zaptı imzaladı.
Aynı gün Alman yayını Der Spiegel, savaş uçaklarının Türkiye'ye satışına Berlin'in onay verdiğine dair bir haber yayımladı. Ardından Alman makamlarından da resmi açıklama geldi.
'Yeni bir dönemin başlangıcı'
Milli Savunma Bakanlığı'ndan konuya dair açıklama yapıldı.
Açıklamada anlaşma, "Türkiye'nin muharip hava kabiliyetlerini artıracak bir adım" olarak değerlendirildi ve Türkiye-İngiltere savunma iş birliğinde "yeni bir dönemin başlangıcı" niteliğinde olduğu vurgulandı.
Mutabakat zaptının Türkiye'yi Eurofighter Typhoon savaş uçakları konusunda tam kapsamlı anlaşmaya bir adım daha yakınlaştırdığı kaydedilirken, her iki ülkenin sürecin en kısa sürede sonuçlandırılması yönündeki ortak hedefini kayda geçirdikleri belirtildi.
Mutabakatın imzalanmasından bir gün önce Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile İngiltere Başbakanı Keir Starmer telefonda görüşmüş ve Türkiye'ye Eurofighter satışını ele almışlardı.
Savunma bakanları Güler ve Healey, mutabakat zaptının imzalanmasının ardından yaptıkları açıklamalarda giderek gelişen güvenlik ve savunma sanayi iş birliğinin somutlanmasının yanı sıra NATO'nun güçlendirilmesi amacına da vurgu yaptı.
Bakan Güler, Türkiye'nin Eurofighter kullancısı olarak kabul edilmesinin İngiltere ile dostluk bağlarını pekiştireceğini ve NATO'nun hava gücünü artıracağını ifade etti.
İngiliz Bakan Healey de imzalanan mutabakatın savaş uçaklarının tedariki açısından büyük bir adım oluşturduğunu kayda geçirdi.
Healey, Türkiye'nin Typhoon savaş uçaklarına sahip olmasının NATO'nun kolektif savunmasını güçlendireceğini ve özellikle İngiltere'de binlerce iş olanağı yaratacağını da söyledi.
Türkiye ve İngiltere, AB üyesi olmayan NATO müttefikleri olarak son dönemde stratejik diyaloğu artırdı.
Eurofighter Typhoon savaş uçakları konusundaki gelişme bu diyaloğun somut sonuçlarından biri olarak görülüyor.
Almanya'dan Eurofighter satışına yeşil ışık
Almanya da 23 Temmuz'da Türkiye'ye Eurofighter jetlerinin teslimatını onayladığını açıkladı. Böylece uzun bir gecikmenin ardından savaş uçaklarının satışının önünü açtı.
AFP haber ajansı, hükümet sözcüsü Stefan Kornelius'un Berlin'de gazetecilere yaptığı açıklamadan, "Savunma Bakanlığı, ihracatın onaylandığını teyit eden yazılı bir belgeyi Türk hükümetine gönderdi" ifadelerini geçti.
Eurofighter jeti İngiltere, İspanya, İtalya ve Almanya'nın yer aldığı dörtlü bir konsorsiyum tarafından üretiliyor.
Savaş uçaklarının konsorsiyum dışına ihraç edilebilmesi için tüm üyelerin onayı gerekiyor.
Türkiye'nin Eurofighter Typhoon savaş uçaklarına ilgi duymaya başladığı ilk dönemde Almanya'nın itirazları olduğu basına yansımıştı.
Üretim ve satış süreçlerinde konsorsiyum lideri olarak müzakereleri yürüten İngiltere, Almanya'nın vetosunun aşılması için Berlin'le yakın diyalog kurmuştu.
Avrupa'da güvenlik sorunlarının en üst düzeye çıkması, Rusya'nın Ukrayna'yı işgal girişiminin devam ediyor olması ve Trump yönetiminin Avrupa'nın güvenliği konusunda farklı bir politika izlemesi Almanya'nın Türkiye'ye silah ihracatı konusundaki kısıtlamalarını kaldırması sürecinde önemli rol oynadı.
Almanya, en son Ekim 2024'te Türkiye'ye toplam 336 milyon euroluk (yaklaşık 16 milyar lira) çeşitli silah sistemleri ve teknik bileşenlerin satışına onay vermişti.
Satış kapsamında gemi konuşlu hava savunma füzeleri ile bazı torpidoların satışına yeşil ışık verilmiş, bu gelişme Eurofighter Typhoon satışı için de bir sinyal olarak alınmıştı.
Der Spiegel dergisi 23 Temmuz'da yayımlanan haberinde gizli oturumlarla toplanan Federal Güvenlik Konseyi'nin Türkiye'nin Mart 2023'te sunduğu talebi onayladığını kaydetti.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 21 Temmuz'da yaptığı açıklamada Eurofighter satışı konusunda "Bizim şu anda jet uçakları alımı konusunda malum İngiltere ve Almanya ile attığımız adımlar söz konusu. Bu konuda da İngilizler ve Almanlar olumlu yaklaşıyorlar. İnşallah jet uçaklarımızı da bir an önce alacağımıza inanıyorum" demişti.
Türkiye'nin Eurofighter Typhoon savaş uçaklarını satın almasına karşı çıkan ülkelerden biri de Yunanistan.
Bu savaş uçaklarını alması durumunda özellikle Ege hava sahasında hava üstünlüğünün Türkiye'de olmasından kaygı duyan Yunanistan, Almanya ve diğer konsorsiyum üyeleri nezdinde devreye girmiş ancak başarılı olamamıştı.
Bundan sonra hangi adımlar atılacak?
Mutabakat zaptının imzalanmasının ardından Türkiye ile konsorsiyum arasında teknik görüşmelerin başlaması ve tedarik sürecinin netleştirilmesi ön görülüyor.
Savunma Bakanı Güler, basın mensuplarının sorularına verdiği bir yanıtta "40 civarında uçak sahibi olmayı planlıyoruz. Bunun değişik opsiyonları var. Onlar üzerinde çalışıyoruz" ifadelerini kullandı.
Türkiye ve İngiltere arasında yapılacak müzakerelerde tedarik edilecek savaş uçağının sayısı, bunların hepsinin yeni üretim mi olacağı yoksa özellikle Katar'ın envanterinde bulunan ikinci el uçaklardan bazılarının yer alıp almayacağı ele alınacak.
F-35 savaş uçağı programından çıkartılmasının ardından yaşlanan hava kuvvetlerini yenilemek için girişimlerini sürdüren Ankara, bir yandan beşinci nesil KAAN savaş uçaklarının üretimini hızlandırmak isterken diğer yandan da doğrudan alımla zafiyeti kapatmak istiyor.
Türkiye ayrıca hava kuvvetlerini güçlendirmek için ABD'den 40 adet yeni F-16 savaş uçağı ve modernizasyon kiti alma sürecinde.