Kent merkezine 65 kilometre uzaklıktaki Kemah ilçesinde hakim bir tepede kurulan Kemah Kalesi bölgesinde 13 yıl önce Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü koordinesinde kazı yapıldı.
Bu çalışmalarda, Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesinde bahsettiği Bey Camisi ve bin yıllık Türk mahallesindeki yapıların yanı sıra Tanasur Deresi bölgesindeki su tünelleri, seramiklerle el yazmaları bulundu.
Kazıda rastlanılan ve ibadete açılan Bey Camisi başta olmak üzere bölgedeki birçok tarihi eser aslına uygun şekilde restore edildi.
Son olarak bölgede, Kuzey Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (KUDAKA) destekleriyle Kemah Kalesi'nde aydınlatma çalışması yapılıp tamamlandı.
Yaklaşık 8 bin metrekareyi kaplayan ve 80 metre yüksekliğe sahip kale, gece görüntüsüyle de turistleri bekliyor.
"12. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar yerleşim yeri olarak kullanılmış"
Erzincan Müze Müdürü Mustafa Bayam, AA muhabirine, Kemah Kalesi'nin Sultan Alparslan'ın önemli komutanlarından Mengücek Gazi'nin bölgede kurduğu Mengücek Beyliğine 1080-1228 tarihlerinde başkentlik yaptığını söyledi.
Kemah Kalesi'nin Anadolu arkeolojisinde çok önemli bir yere sahip olduğunu ifade eden Bayam, "Kazılarda ortaya çıkan buluntularda, kalenin 12. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar yerleşim yeri olarak kullanıldığı belirlenmiştir." dedi.
Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesinde 17. yüzyılda Kemah Kalesi'nde 600 civarında konutun, 5 caminin, 8 mescidin, su yolunun ve hamamın bulunduğundan bahsettiğini aktaran Bayam, kazı çalışmalarında, kale yolu ve muhafız odaları, Bey Camii, saray hamamı, kutsal alanla kaleden Tanasur Çayı'na kadar uzanan Anadolu'nun en uzun tünellerinden biri olan su tünelleri (350 metre) kalıntılarına da rastlanıldığını dile getirdi.
Kazılarda izlerine rastlanan Bey Camii'nin restorasyonun ardından ibadete kazandırıldığını hatırlatan Bayam, şunları kaydetti:
"2011'deki kazılarda izlerine rastlanan Bey Camii'nin restorasyon ve restitüsyon (yenileme) projeleri ile Kemah Kalesi aydınlatma projeleri çalışmalarına Kemah Kaymakamlığı tarafından 2021'de başlanmış olup söz konusu çalışmalardan kalenin aydınlatma işi Ekim 2023'te bitmiş, Bey Camii ise yine 2023 yılı aralık ayında tamamlanıp ibadete açılmıştır."
"Kalemiz pırıl pırıl, Kemah ilçemizin gerdanlığı gibi duruyor"
Görev yaptığı dönemde Kemah Kalesi'ndeki çalışmaların başladığı eski Kemah Belediye Başkanı Osman Kemal Aslan da ilçelerindeki yapının dünyadaki ender tarihi kalelerinden biri olduğunu söyledi.
Kaymakamlık ve belediye olarak kalenin aydınlatılarak turizme kazandırılması için hazırladıkları projenin kabul gördüğünü, KUDAKA desteğiyle çalışmaların tamamlandığını söyleyen Aslan, "Buradaki amacımız, bölgeyi turizme kazandırmaktı. Aydınlatmasını yaptıktan sonra kalemiz pırıl pırıl, Kemah ilçemizin gerdanlığı gibi duruyor." dedi.