İran’da “Geçiş Hükümeti” Planı: Rejimden Sonra Harita mı Değişecek?
Ortadoğu’da jeopolitik dengeleri derinden etkileyecek gelişmeler yaşanıyor. İsrail ve ABD’nin İran’daki nükleer tesislere yönelik gerçekleştirdiği sınırlı ama etkili hava operasyonlarının ardından taraflar geçici bir ateşkese razı olmuştu. Ancak bu ateşkesin uzun ömürlü olmayacağı, daha büyük bir askeri senaryonun habercisi olduğu görüşü ağırlık kazanıyor. Son gelişmeler bu tezleri doğrular nitelikte.

Şah’ın Oğlu Öncülüğünde Münih’te 11 Saatlik Kritik Zirve
Geçtiğimiz günlerde Almanya’nın Münih kentinde İran muhalefetinin tarihinde ilk kez bu kadar geniş katılımlı bir zirvesi gerçekleşti. Toplantıya İran Şahı Rıza Pehlevi’nin oğlu ve hanedan temsilcisi Reza Pehlevi başkanlık etti. 11 saat süren toplantıda dikkat çeken bir katılım listesi vardı:
Beluç gruplar
Ahvaz-Abadan bölgesindeki Araplar
Kürt temsilciler
Azeri ve Türkmen muhalifler
Komünist Tudeh Partisi – dikkat çekici biçimde bu yapı da ilk kez böyle bir zirvede yer aldı
Laik ve reformist siyasal hareketler
Bu toplantının asıl amacı, İran’da rejimin çökmesi durumunda oluşacak otorite boşluğunu önlemek ve ülkenin dağılmasını engellemek adına “geçici bir hükümet” kurmak üzerine bir yol haritası belirlemekti.

ABD-İsrail Planının Arka Planı: Rejim Değişikliği mi?
Bu gelişme, daha önce birçok analizde dile getirilen bir senaryonun ete kemiğe bürünmeye başladığını gösteriyor: İsrail ve ABD’nin askeri operasyonlarının nihai hedefi, yalnızca İran’ın nükleer kapasitesini yok etmek değil; aynı zamanda mevcut teokratik rejimi çökertip yerini Batı’ya yakın, yeni bir yönetim yapısıyla değiştirmek olabilir.
Toplantıya dair sızan bilgilere göre, olası bir rejim değişikliği sonrası İran’ın toprak bütünlüğünün korunması için geçici hükümetin hızlıca kurulması planlanıyor. Ardından, İran’ın yeni yönetim şeklinin (federal mi, üniter mi, başkanlık mı, meşruti krallık mı) kararlaştırılması için yeni bir kurucu konferans yapılacak.

Gözdağı ya da Sembol Mü? Asker Selamı ve Kör Edilen Aktivistler
Toplantının sembolik ve psikolojik yönü de dikkat çekici. Jina Mahsa Amini protestoları sırasında tutuklanan ve işkence sonucu görme yetisini kaybeden bazı aktivistlerin toplantıya katılması, rejim karşıtı muhalefetin meşruiyetini güçlendirmeyi amaçlıyor. Ayrıca İranlı bazı muhalif pilotların, Şah’ın oğluna asker selamı vererek bağlılık bildirmesi kamuoyunda geniş yankı buldu, sadece bir selam değil, bir mesajdı: “Yeni döneme hazırız.”
Bölgesel Kopuş İhtimali
Uzmanlara göre, rejim yıkılırsa sadece siyasi iktidar değil, İran’ın üniter yapısı da tartışmaya açılacak.
Özellikle:
Belucistan
Kürdistan eyaleti
Ahvaz-Abadan Arap bölgesi
Güney Azerbaycan (Tebriz ve çevresi)
bu bölgelerin kendi özerkliklerini ilan etme veya ayrılma ihtimali masada. Bu senaryo, İran’ın parçalanabileceği bir “Suriyeleşme” sürecini gündeme getirebilir.
Sonuç: İran Dosyası Kapanmadı, Yeni Başlıyor
Önümüzdeki günlerde geçici ateşkes ile ara verilen İran ile ABD-İsrail savaşı yeniden ve daha şiddetli başlayabilir. Önceki 12 günlük savaşın aksine bu kez iç muhalefetin de sahneye çıkabileceği ve bir iç karışıklık da yaşanabileceğini değerlendiriyorum
Tüm bu gelişmelerle Ortadoğu’da taşlar yeniden yerinden oynadığını söyleyebiliriz. İran’daki gelişmeler, bölgesel güç dengelerini, enerji koridorlarını ve etnik-siyasi fay hatlarını doğrudan etkileyecek bir döneme girildiğini gösteriyor. ABD ve İsrail’in bundan sonraki hamleleri, sadece Tahran değil; Bağdat’tan Ankara’ya, Riyad’dan Moskova’ya kadar geniş bir etki alanı yaratacaktır.
Bu nedenle, bugün geçici hükümet konuşulsa da yarın haritalar ve rejimler konuşulabilir. İran dosyası kapanmadı, aksine yeni bir sayfa açıldı.