ABD Dışişleri Bakanlığı, Batı Şeria'daki Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas ve 80 Filistinli yetkilinin vize işlemlerinin iptal edildiğini duyurdu.

Bu kararla, Filistinli yetkililerin eylül ayında New York'ta yapılacak 80. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu'na katılımı engellenmiş oluyor.

BM Genel Kurulu'na ev sahipliği yapan ABD'nin bu kararı olağandışı görülüyor. Zira Washington yönetimi, BM merkezlerini ziyaret etmek isteyen tüm ülkelerin yetkililerinin seyahatleri için gerekli düzenlemeleri yapmaktan sorumlu.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Filistinli liderleri "barış çabalarını baltalamakla" ve Filistin devletini tek taraflı tanınması ile suçladı.

Eylüldeki BM Genel Kurulu oturumu, Filistin'in devlet olarak tanınması için Fransa'nın başını çektiği uluslararası girişimlere sahne olacak.

Bazı Avrupa ülkeleri dahil birçok ülke, BM Genel Kurulu'nda Filistin'i devlet olarak tanımaya hazırlanıyordu.

Mahmud Abbas'ın lideri olduğu Filistin Özerk Yönetimi'nden yapılan açıklamada, vize kararını "şaşkınlıkla karşıladıkları" ve kararın uluslararası yasalarla çeliştiği bildirildi.

İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar ise kararı memnuniyetle karşıladıklarını söyledi.

AB kararın gözden geçirilmesini istedi

Avrupa Birliği, ABD'den vize iptali kararını gözden geçirmesini istedi.

AB'nin en üst düzey diplomatı Kaja Kallas, 30 Ağustos'ta Kopenhag'da yapılan AB dışişleri bakanları toplantısının ardından yaptığı açıklamada, "BM ile ev sahibi ülke arasında mevcut anlaşmalar ışığında, hepimiz bu kararın yeniden gözden geçirilmesini talep ediyoruz" dedi.

Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot ise toplantı öncesinde yaptığı açıklamada, "BM Genel Kurul toplantısı... katılım bakımından hiçbir sınırlamaya tabi olmamamlı" ifadesini kullandı.

Filistin BM Büyükelçisi Riyad Mansur, daha önceden yaptığı açıklamada Abbas ve Filistinli delegelerin New York'taki oturuma katılacağını bildirmişti.

Ancak ABD Dışişleri Bakanlığı, Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ve Filistin Özerk Yönetimi üyelerinin vize süreçlerinin iptal edilmesinin Abbas ve delegeleri etkileyeceğini bildirdi.

Ülkelerin Filistin'i tanıma planları

Fransa, İngiltere, Kanada ve Avustralya'nın da dahil olduğu birçok ülke, Eylül'de yapılacak Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu'nda Filistin'i devlet olarak tanımayı planladıklarını açıkladı.

Mayıs 2024'te yaptığı açıklamada Avustralya hükümeti, "iki devletli çözüme ön ayak olmak üzere" Filistin'i devlet olarak tanıyabileceğini bildirmişti.

Avustralya'da hükümet, "Ortadoğu'da şiddet döngüsünü kırmak, çatışmaya ve Gazze'deki açlığa ve acılara son vermek için insanlığın en büyük umudu iki devletli çözümdür" açıklamasını yaptı.

Ülkeler bu kararlarında, Filistin Yönetimi lideri Mahmud Abbas'ın "Hamas'ın gelecekteki bir devlette payı olmayacağı" taahhüdünün etkili olduğunu da dile getirdiler.

Kanada Başbakanı Mark Carney, Filistin'i tanıma kararlarının bazı koşullara bağlı olduğunu söylemiş, bu koşullar arasında Filistin Ulusal Yönetimi'nin ciddi bir reformdan geçmesi, 2026'da Hamas'ın katılamayacağı bir genel seçim düzenlemesi ve bölgenin silahsızlandırılması ifade edilmişti.

Carney'den önce de İngiltere Başbakanı Keir Starmer, koşullara bağlı olarak Eylül'de Filistin'i tanıyacağını açıklamıştı. Fakat İngiltere'nin koşulları Filistin Ulusal Yönetimi'ne değil, İsrail hükümetine bağlıydı.

Bundan önce de Fransa Eylül'de Filistin'i devlet olarak tanıyacağını duyurdu.

Yaklaşık bir yıl önce, İspanya, Norveç, İrlanda, Slovenya ve Ermenistan Filistin'i tanıyan ülkeler listesine dahil olmuştu.

Birleşmiş Milletler'e üye 193 ülke arasında Filistin'i devlet olarak tanıyanların sayısı Fransa'nın da katılımıyla 149'a yükselecek. İngiltere, Kanada ve Avustralya da katılırsa bu sayı 152 olacak.

Filistin Özerk Yönetimi nedir?

Filistin Yönetimi, 1993 yılında İsrail ile Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) arasındaki Oslo Barış Anlaşması'nın bir parçası olarak kurulan Batı Şeria'nın Filistin özerk bölgelerinin yönetim organı.

Filistin'in kasabaları ve köyleri çoğunlukla El Fetih örgütünün hakim olduğu Filistin Yönetimi tarafından idare ediliyor.

Hamas ise Gazze Şeridi'nin kontrolünü elinde tutuyor ve Batı Şeria'da daha az öne çıkıyor.

Oslo Anlaşması kapsamında Filistinlilere ilk olarak Gazze'de ve Batı Şeria'daki Eriha'da sınırlı kontrol verilmişti.

Bu süreç, yeni oluşturulan Filistin Yönetimi'ne bir miktar özerklik kazandırdı ve beş yıllık bir sürenin sonunda devletin kurulmasını öngördü. Ancak bu gerçekleşmedi.

İsrail, Filistinlileri güvenlik anlaşmalarına uymamakla suçladı ve Filistinliler, İsrail'in bölgedeki yerleşimlerini genişletmesine öfkelendi.

Gazze ve Batı Şeria, BM tarafından Filistin adı altında tek bir siyasi yapı olarak kabul ediliyor ve sınırları resmen belirlenmiş değil. Birleşmiş Milletler, 2012 yılında Filistin'i "üye olmayan gözlemci devlet" olarak tanıma kararı aldı.

Filistin Özerk Yönetimi sıklıkla Gazze'de kontrolü ele alma talebini dile getiriyor ancak Filistinliler arasında Abbas'ın ve Filistin Yönetimi'nin İsrail'e karşı etkisiz kaldığı yönünde eleştiriler var. Hamas da Abbas'ı İsrail ile işbirliği yapmakla suçluyor.