Peki çatışmalar ve iç karışıklıkların sona ermediği Orta Doğu, yeni bir silahlı çatışmaya mı hazırlanıyor?

Salih Gamsız ve Ali Poyraz Gürson, hazırladıkları çalışmalarında ABD yönetiminin başta Ortadoğu olmak üzere bölgedeki enerji kaynaklarına hükmetme arzusu sonucunda İran ile hesaplaşmanın zamanının geldiğine inandığını belirtti.

Kitapta, İran ile ABD arasındaki gerginliğin dünya ekonomisini nasıl etkilediği, dünyanın süper güçlerinin İran ve bölgedeki güç mücadelesinin arka planı ele alındı.

Gamsız ve Gürson, ABD ile İran arasındaki artan gerginliğin ve ABD yaptırımlarının sonucunda İran’da kalmaya ve İran’dan ayrılmaya karar veren uluslararası şirketlerden de bahsetti.

Bu çokuluslu şirketlerin yaptırımlar ve bölgedeki kriz sonucunda aldığı kararlar, İran ekonomisine etkileri de sıralandı.

İşte İran’da kalmaya ve İran’dan ayrılmaya karar veren şirketlerin anlatıldığı o kısım:

ABD Maliye Bakanlığı, İran’da kalma niyetini ifade eden veya bugüne kadar gerçekleştirdikleri eylemlere dayanarak büyük olasılıkla görünen bazı büyük şirketleri belirledi.

En önemli AB merkezli şirket, ABD’nin İran’da yaptırımlarına rağmen söz verdiği Renault’tur. 15 Haziran 2018 tarihinde Şirket bu açıklamayı doğruladı, ancak şirketin CEO’su temmuz ayı sonunda şirketin operasyonları askıya alma olasılığının yüksek olduğunu söyledi.

Bu nedenle, Renault’un pazardaki varlığını koruyabilmesine rağmen, İran pazarından ayrılacağını düşünüyoruz. Avusturya’nın OMV’si de ilk karar verme kararını tersine çevirdi.

Yaptırımlar gıda ve ilaç için geçerli olmadığından, İsviçre’nin Nestle operasyonlarına devam edecektir. British Airways ve Air France-KLM, İran’a hizmet vermeyi reddederken, Lufthansa, yaptırımlarla çatışmaya girmeyen uçuşlarına devam edecek.

Ayrıca, Çin, Rusya ve Türkiye, İran’da kalabilecek 19 firmanın 10’unu oluşturuyor. Çin’in CNPC’si, Güney Pars doğalgaz sahasının milyonlarca dolarlık genişlemesini, Fransa’nın ülkesinden ayrılan Total’ın çoğunluk hisselerini satın alarak artıracağını düşünüyor.

Bu arada Sinopec, İran ham petrol ithalatına devam etmeyi planlıyor. ABD’nin JCPOA’dan çekilmesinden iki ay sonra, Çin demiryolu devi CREC, Ahvaz’da br metro hattı inşa etmek için bir anlaşmaya vardı.

Diğer Çinli firmaların da İran pazarından çıkmasını beklemek için çok az sebep var. Kremlin kontrolündeki enerji şirketlerinden Gazprom ve Rosneft’in, İran petrol bakanlığıyla 10 milyar dolara mal olan projeler için pazarlık yaptıkları bildiriliyor.

Türkiye’nin tek petrol rafinerisi olan TÜPRAŞ’ın ithalatı İran’dan azalacak, ancak sona ermeyecektir.

Çin, Rusya ve Türkiye dışında sadece altı Avrupa ve bir Asya firmasının yaptırımlara direnmesi muhtemel görünüyor.

Avusturya’nın petrol ve gaz kompresörleri üreticisi LMF, Alman pompa ve vana üreticisi KSB de İran’da faaliyet göstermeyi hedeflediğini belirtti.

İtalya’nın Saipem’i İran’da petrol, gaz ve petrokimya sektörerinde aktif olarak projeler aramakta ve bu durumun gitmeyi planlamayacağını göstermektedir.

Denikon, temmuz ayında Çin’in Sinosteel ile birlikte güneş enerjisi santralleri inşa etmek için bir mutabakat muhtırası imzaladı.

İran’In Khuzestan vilayetinde Keranj petrol sahasını geliştirmek için bir anlaşma imzalayan Londra merkezli Pergas grubu da kalmaya hevesli görünüyor.

Buna ek olarak, İsviçre demiryolu şirketi Matisa’Nın CEO’su, firmasının ‘ABD yaptırımlarından bağımsız olarak faaliyet göstermeye devam edeceğini’ söyledi.

Singapur’daki Hyflux, İran’da ikinci bir tuzdan arıtma tesisi kurmak için temmuz ayında bir niyet mektubu aldı.

İRAN’DAN AYRILMAK İÇİN KARAR VERENLER

İran’dan derhal ya da ABD’nn yaptırımlarından feragat ettiklerini açıklayan uzun bir firma listesi var.

Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, Boeing, Honeywell, Dover ve General Electric gibi Amerikan şirketleri de buna uymayı planlıyor.

Fransız petrol devi Total, talep ettiği feragatnameyi almadı. Toplam, New York’ta çapraz listelendiğinden, ABD’nin doğrudan denetimi altındadır ve daha önce bir İranlı yetkiliye rüşvet vermekle cezalandırılmıştır.

İran’ın otomobil imalat sanayisinin uzun süredir ortağı olan Fransız otomobil üreticisi PSA/Peugeot da İran’dan çıkıyor.

Airbus ABD yetkililerinden feragat etmek isterken, böyle bir feragatnamenin verileceği ihtimal neredeyse sıfırdır.

Air France-KLM Group, ticari açıdann yaşanabilirlikten kaçınarak, eylül ayında İran destinasyonlarına hizmet vermeyi durduracağını açıkladı.

Büyük Alman firmaları da çıkışa gidiyor. Daimler ağustos ayında faaliyetleri askıya aldı ve Volkswagen, yaptırımlarla uyumlu olacağını belirtti.

Deutsche Telekom ve Deutsche Bahn, İran’daki projelerini iptal ettiler. Raporlar, BASF yan kuruluşu Wintershall’ın da yeni projeler peşinde olmayacağını gösteriyor.

Siemens’in İranlı şirketlerle birkaç anlaşması vardı, ancak İran’daki mevcut işini sarstı ve yeni anlaşmalar imzalamayacak.

Konteynır hattı Hapag-Lloyd, İran işini yeniden ölçeklendirirken, sigortacı Allianz, asgari olarak tarif ettiği İran işini devretmeye hazırlanıyor.

İtalyan petrol devi Eni, İran’dan petrol alım sözleşmesinin 2018 sonuna kadar sona ermesini beklediğini açıkladı.

Danimarkalı nakliye şirketi Maersk-Moller ve Danske Bank, İran’dan ayrılacağını açıkladı. Finansal sektörde Avusturyalı Oberbank ve Belçikalı KBC, İran’la ilişkileri kopardı.

Oberbank 2017 yılında 14 İran bankasıyla 1 milyar avro tutarında bir finans anlaşması imzalamıştı. Volvo Şirketi de İran’daki araç montaj faaliyetlerini durduracağını açıkladı.

En ilginç şirketlerden biri, şu anda askıya aldığı birkaç sözleşme ve anlaşmaya sahip olan Rusya’Nın Lukoil’idir. Rus yetkililerin tereddütleri ABD yaptırımlarının uzun menzilli olacağını gösteriyor.

Hintli yetkililerin İran’la iş yapma konusundaki kamu desteğini almasına rağmen, Hint rafinerileri zaten operasyonları hızlandırıyor.

Ülkenin en büyük İran petrolü alıcılarından biri olan Nayara Enerji, İran ham petrol ithalatını, Kasım ayına kadar bitirmeyi planlarken, Reliance Industries İran’dan daha çok petrol ithal etmeyeceğini söyledi.

İleriye bakıldığında, ABD, İran’la çalışmaya devam etmek için hükümetin baskı yaptığı Hindistan bankalarının verdiği kararları yakından izlemeli.

KAYNAK: Odatv